Spring til indhold

Projekt Riese

Fra Wikipedia, den frie encyklopædi
Projekt Riese.

Projekt Riese er et kompleks af underjordiske gange ved Walim (tysk: Wüstewaltersdorf) i Polen[1] påbegyndt af Nazityskland under Anden Verdenskrig og delvis afsluttet i 1945.[2]

Gangerne opføres under bjergmassiver ved Osówka, Włodarz i de schlesiske Uglebjergene (Góry Sowie). Tunnelerne under Książ slot (Schloss Fürstenstein) i udkanten af byen Wałbrzych ca. 30 km NV for Walim hører med til komplekset, der muligvis var beregnet til førerhovedkvarter.

Komplekset består af syv anlæg. De kendte tunnelsystemer består i dag af gange med nøgne sprængflader. Dele af kammersystemet har betonvægge.

Lejrene

[redigér | rediger kildetekst]
Tvangsarbejdere og POWs-lejre
Tyske navne[3][4] Polske stednavne Koordinater Dato for brug[4]
Gemeinschaftslager I Wüstewaltersdorf Walim 50°41′50″N 16°26′41″Ø / 50.69722°N 16.44472°Ø / 50.69722; 16.44472 (Gemeinschaftslager I Wüstewaltersdorf) Nov 1943 – maj 1945
Gemeinschaftslager II Dörnhau Kolce 50°40′7″N 16°23′36″Ø / 50.66861°N 16.39333°Ø / 50.66861; 16.39333 (Gemeinschaftslager II Dörnhau) Nov 1943 – maj 1945
Gemeinschaftslager III Wüstegiersdorf Głuszyca 50°41′5″N 16°22′21″Ø / 50.68472°N 16.37250°Ø / 50.68472; 16.37250 (Gemeinschaftslager III Wüstegiersdorf) Nov 1943 – maj 1945
Gemeinschaftslager IV Oberwüstegiersdorf Głuszyca Górna 50°40′27″N 16°22′44″Ø / 50.67417°N 16.37889°Ø / 50.67417; 16.37889 (Gemeinschaftslager IV Oberwüstegiersdorf) Nov 1943 – maj 1945
Gemeinschaftslager V Tannhausen Jedlinka 50°41′55″N 16°21′56″Ø / 50.69861°N 16.36556°Ø / 50.69861; 16.36556 (Gemeinschaftslager V Tannhausen) Mar 1944 – 1945
Sublejr af arbejdslejr Riese
Tyske navne[5] Polske stednavne Koordinater Dato for brug
AL Dörnhau Kolce 50°40′7″N 16°23′36″Ø / 50.66861°N 16.39333°Ø / 50.66861; 16.39333 (AL Dörnhau) Jun 1944 – maj 1945
AL Erlenbusch Olszyniec 50°43′32″N 16°22′57″Ø / 50.72556°N 16.38250°Ø / 50.72556; 16.38250 (AL Erlenbusch) maj 1944 – maj 1945
AL Falkenberg Sowina 50°38′39″N 16°28′16″Ø / 50.64417°N 16.47111°Ø / 50.64417; 16.47111 (AL Falkenberg) Apr 1944 – Feb 1945
AL Fürstenstein Książ 50°50′15″N 16°18′5″Ø / 50.83750°N 16.30139°Ø / 50.83750; 16.30139 (AL Fürstenstein) maj 1944 – Feb 1945
AL Kaltwasser Zimna Woda 50°40′30″N 16°23′14″Ø / 50.67500°N 16.38722°Ø / 50.67500; 16.38722 (AL Kaltwasser) Aug 1944 – Dec 1944
AL Lärche Soboń 50°41′12″N 16°24′17″Ø / 50.68667°N 16.40472°Ø / 50.68667; 16.40472 (AL Lärche) Oct–Dec 1944 – Feb 1945
AL Märzbachtal Potok Marcowy Duży 50°41′16″N 16°23′16″Ø / 50.68778°N 16.38778°Ø / 50.68778; 16.38778 (AL Märzbachtal) Apr–Jun 1944 – Feb 1945
AL Säuferwasser Osówka 50°40′17″N 16°24′50″Ø / 50.67139°N 16.41389°Ø / 50.67139; 16.41389 (AL Säuferwasser) Aug 1944 – Feb 1945
AL Schotterwerk Głuszyca Górna 50°40′18″N 16°22′4″Ø / 50.67167°N 16.36778°Ø / 50.67167; 16.36778 (AL Schotterwerk) Apr–maj 1944 – maj 1945
AL Tannhausen Jedlinka 50°41′55″N 16°21′56″Ø / 50.69861°N 16.36556°Ø / 50.69861; 16.36556 (AL Tannhausen) Apr–maj 1944 – maj 1945
AL Wolfsberg Włodarz 50°42′14″N 16°25′26″Ø / 50.70389°N 16.42389°Ø / 50.70389; 16.42389 (AL Wolfsberg) maj 1944 – Feb 1945
AL Wüstegiersdorf Głuszyca 50°41′5″N 16°22′21″Ø / 50.68472°N 16.37250°Ø / 50.68472; 16.37250 (AL Wüstegiersdorf) Apr 1944 – Feb 1945
AL Wüstewaltersdorf Walim 50°41′50″N 16°26′41″Ø / 50.69722°N 16.44472°Ø / 50.69722; 16.44472 (AL Wüstewaltersdorf) Apr 1944 – 1945
Zentralrevier Tannhausen Jedlinka 50°42′0″N 16°21′57″Ø / 50.70000°N 16.36583°Ø / 50.70000; 16.36583 (Zentralrevier Tannhausen) Nov 1944 – maj 1945

Virksomheder

[redigér | rediger kildetekst]

Virksomheder, der deltog i projektet:[6][7][8][9][10]

  • Ackermann
  • Albert Hoff Tiefbau-Unternehmung
  • Argo-Waldenburg
  • Artur Becker
  • Artur Johr, Berlin
  • Butzer and Holzmann
  • Deutsche Hoch und Tiefbaugessellschaft
  • Dübner
  • Dybno
  • Dynamit
  • Eule
  • Fix
  • Friedrich Krupp
  • Geppardt
  • Ghiseri
  • Hegerfeld
  • Hoffmanswerke
  • Hotze
  • Humbert
  • Hutto
  • Jank
  • Kemna und Co.
  • Klaus Ackermann Tunnel-, Tief- und Eisenbahn
  • Krause
  • Lamm
  • Lenz
  • Lingen
  • Messinger
  • Mühlhausen
  • NSKK (Nationalsozialistisches Kraftkorps)
  • Otto Trebitz
  • Otto Weil
  • Philipp Holzmann
  • Pischel
  • Putzer und Holzmann
  • Sager und Wörner
  • Sänger und Laninger
  • Schallhorn
  • Schlesiche Bau
  • Seidenspinner
  • Singer und Müller
  • Steinhage
  • Stohl
  • Tebe und Bucer
  • Tiefbau-Unternehmung Ewald Mühlhaus
  • Union-Bau Schlesien Beton-Tief-Hoch und Straßenbau
  • Urban
  • VDM (Vereinigte Deutsche Metallwerke)
  • Wayss und Freytag
  • Websky
  • Weiden und Petersil

Galleri

[redigér | rediger kildetekst]
  • Kompleks Włodarz
    Kompleks Włodarz
  • Kompleks Rzeczka
    Kompleks Rzeczka
  • Kompleks Rzeczka
    Kompleks Rzeczka
  • Kompleks Osówka
    Kompleks Osówka
  • Kompleks Osówka
    Kompleks Osówka
  • Kompleks Osówka
    Kompleks Osówka
  • Kompleks Osówka
    Kompleks Osówka
  • Kompleks Osówka
    Kompleks Osówka
  • Kompleks Osówka
    Kompleks Osówka
  • Kompleks Osówka
    Kompleks Osówka

Referencer

[redigér | rediger kildetekst]
  1. ^ "Objekt Riese – Wüstewaltersdorf 1943". Arkiveret fra originalen 2. september 2015. Hentet 27. oktober 2019.
  2. ^ Der Komplex Riese Arkiveret 29. marts 2016 hos Wayback Machine (PDF, 215 kB)
  3. ^ Aniszewski & Zagórski 2006, s. 24, 35.
  4. ^ a b Korólczyk 2009a, s. 25.
  5. ^ Map of AL Riese.
  6. ^ Gutterman 1982, s. 123.
  7. ^ Aniszewski & Zagórski 2006, s. 31–32.
  8. ^ Cera 1998, s. 25.
  9. ^ Owidzki 2009, s. 20.
  10. ^ Owidzki 2016, s. 12–17.

Litteratur

[redigér | rediger kildetekst]
  • "II Wojna Światowa" [World War II]. Pałac Jedlinka (polsk). Arkiveret fra originalen 4. marts 2016. Hentet 20. november 2014.
  • Adamczewski, Leszek (juni 2010). "Emerytura Edwarda Wawrzyczka" [Edward Wawrzyczek's Retirement]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 22-24. ISSN 1505-6104.
  • Adamczewski, Leszek (oktober 2011). ""Riese" Oczami Dziecka" ["Riese" in the Eyes of a Child]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (10): 12-16. ISSN 1505-6104.
  • Aniszewski, Mariusz; Zagórski, Piotr (2006). Podziemny Świat Gór Sowich – Riese – Zamek Książ – Rüdiger [Underground World of the Owl Mountains – Riese – Książ Castle – Rüdiger] (polsk). Kraków: Wydawnictwo Technol. ISBN 978-83-916111-7-3.
  • Below, Nicolaus von (1990). Byłem Adiutantem Hitlera 1937–45 [At Hitler's Side 1937–45] (polsk). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. ISBN 83-11-07767-3.
  • Biczak, Radosław (januar 2001). "Szalony Pomysł Hitlera" [Hitler's Crazy Idea]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (1): 6-11. ISSN 1505-6104.
  • Cera, Jerzy (1998). Tajemnice Gór Sowich [Mysteries of the Owl Mountains] (polsk). Kraków: AURH "Inter Cera". ISBN 83-910649-0-5.
  • Complex Riese (PDF). The Krzyzowa Foundation for Mutual Understanding in Europe. 2006. Arkiveret fra originalen (PDF) 30. september 2020. Hentet 28. oktober 2019.
  • Cybulski, Bogdan (2008). "Z Badań Nad Śmiertelnością Wśród Więźniów KL Gross-Rosen w Górach Sowich w Latach 1944–1945" [Study of Death-Rate Among Prisoners of KL Gross-Rosen in the Owl Mountains 1944–1945]. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi (polsk). Wrocław: WUW – Uniwersytet Wrocławski (638): 275-308.
  • Dawidowicz, Zbigniew (marts 2006). "Akcja Sowa – 71 (cz.4) Walim na Walim" [Operation Owl – 71 (part 4) Excursion to Walim]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (3): 14-17. ISSN 1505-6104.
  • "German Companies that used forced labor". Forced and Slave Labor Atrocities. Hentet 26. december 2018.
  • Gutterman, Bella (1982). A Narrow Bridge to Life: Jewish Forced Labor and Survival in the Gross-Rosen Camp System, 1940–1945. New York: Berghahn Books. ISBN 978-1-84545-206-3.
  • Handbook of the Organisation Todt (OT). London: MIRS. marts 1945.
  • "History of AL Riese". Gross-Rosen Museum in Rogoźnica. Hentet 7. december 2014.
  • Kajzer, Abraham (2013). Sawicka, Barbara (red.). Za Drutami Śmierci [Behind the Wire of Death] (polsk). Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen. ISBN 978-83-89824-06-6.
  • Kalarus, Jacki (1997a). Książ Podziemny [The Underground Książ] (polsk). Nowa Ruda: Józef Poniatowski. ISBN 83-907263-0-0.
  • Kalarus, Jacki (1997b). Milczące Podziemia Walimia [The Silent Underground of Walim] (polsk). Nowa Ruda: Józef Poniatowski. ISBN 83-907263-4-3.
  • Kalarus, Jacki (1997c). Tajemniczy Świat Osówki [Secret World of Osówka] (polsk). Nowa Ruda: Józef Poniatowski. ISBN 83-907263-3-5.
  • Kałuża, Piotr (2009). ""Kompleks Riese" – z Punktu Widzenia Geologi" ["Complex Riese" – From Geological Point of View]. Poszukiwania (polsk). Poszukiwania (6-7): 10-16.
  • Korólczyk, Dariusz (april 2009a). "Obozy Pracy w "Riese" (cz.1)" [Labour Camps in "Riese" (part 1)]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (4): 24-26. ISSN 1505-6104.
  • Korólczyk, Dariusz (juni 2009c). "Obozy Pracy w "Riese" (cz.2)" [Labour Camps in "Riese" (part 2)]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 28-31. ISSN 1505-6104.
  • Korólczyk, Dariusz (november 2009b). "Obozy w "Riese" (cz.4)" [Camps in "Riese" (part 4)]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 19-22. ISSN 1505-6104.
  • Korólczyk, Dariusz; Owidzki, Roman (november 2004). "Na Tropie Bunkra Hitlera" [On the Track of Hitler's Bunker]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 23-25. ISSN 1505-6104.
  • Kosmaty, Jerzy (2006). "Roboty Górnicze Prowadzone w Górach Sowich w Ramach Programu "Riese" w Okresie Drugiej Wojny Światowej" [Mining Activities in the Owl Mountains Within a Framework of Project "Riese" During the Second World War]. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały Nr 32 (polsk). Politechnika Wrocławska (117): 145-161.
  • Kruszyński, Piotr (2008). Wojenne Tajemnice Zamku Książ – Podziemia [The War Secrets of Książ Castle – Underground] (polsk).
  • "Map of AL Riese". Gross-Rosen Museum in Rogoźnica. Hentet 7. december 2014.
  • Maszkowski, Piotr (december 2010a). "Atak na Głuszycki Schron" [Air-Raid Shelter in Głuszyca Under Attack]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (12): 18-19. ISSN 1505-6104.
  • Maszkowski, Piotr (december 2004). "Dolnośląska Perła" [Pearl of Lower Silesia]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (12): 29-30. ISSN 1505-6104.
  • Maszkowski, Piotr (oktober 2010b). "Podziemia Niepamięci" [Forgotten Underground]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (10): 14-15. ISSN 1505-6104.
  • Maszkowski, Piotr (juni 2006a). "Przebudowa Zamku Książ – Próba Weryfikacji Dotychczasowej Wiedzy" [Rebuilding of Książ Castle – an Attempt to Verify Current Knowledge]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 28-30. ISSN 1505-6104.
  • Maszkowski, Piotr (marts 2013). "Sowiogórski Przełom" [Turning Point in the Owl Mountains]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (3): 8-11. ISSN 1505-6104.
  • Maszkowski, Piotr (maj 2007). "Szkice Zagłady" [Sketches of Destruction]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (5): 9-12. ISSN 1505-6104.
  • Maszkowski, Piotr (juli 2006b). "Szturm Osówki" [Osówka Under Attack]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (7): 10-13. ISSN 1505-6104.
  • Maszkowski, Piotr (april 2010c). "Widmowe Podziemia Głuszycy" [Illusive Underground of Głuszyca]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (4): 8-10. ISSN 1505-6104.
  • Mucha, Piotr (2008). "Eksploracja Kompleksu Jawornik w Górach Sowich" [Exploration of Complex Jawornik in the Owl Mountains]. Inne Oblicza Historii (polsk). Warszawa: Prószyński Media (3): 78-80. ISSN 0137-8929.
  • Orlicki, Łukasz (juni 2013). "Ostatnia Tajemnica Gontowej – Laserowy Raport" [The Last Secret of Gontowa – Laser Report]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 3-7. ISSN 1505-6104.
  • Orlicki, Łukasz (juni 2010b). "Podziemne Tajemnice Pałacu Tannhausen" [Underground Secrets of Tannhausen Palace]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (6): 12-15. ISSN 1505-6104.
  • Orlicki, Łukasz (marts 2010a). "Sekrety Pałacu w Jedlince" [Secrets of Jedlinka Palace]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (3): 9-11. ISSN 1505-6104.
  • Owczarek, Romuald (januar 2018a). "130, 140 czy 150 mln RM. Ile Miało Kosztować OBL "Riese"?" [130, 140 or 150 mln. RM. How Much OBL "Riese" Cost?]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (1): 4-9. ISSN 1505-6104.
  • Owczarek, Romuald (februar 2018b). "Biuro Konstrukcyjne Wyższego Kierownictwa Robót "Riese"" [Construction Office of Senior Management of "Riese".]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (2): 14-20. ISSN 1505-6104.
  • Owczarek, Romuald (marts 2018c). "Twierdza Dolny Śląsk a Kwestia Riese" [Fortress Lower Silesia and Issue of Riese]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (3): 12-18. ISSN 1505-6104.
  • Owidzki, Roman (januar 2009). "Philipp Holzmann AG w Górach Sowich" [Philipp Holzmann AG in the Owl Mountains]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (1): 20-21. ISSN 1505-6104.
  • Owidzki, Roman (juli 2016). "Początek Budowy Sztolni w Rzeczce" [Beginning of Construction of Complex Rzeczka]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (7): 12-17. ISSN 1505-6104.
  • Owidzki, Roman (september 2006a). "Saperskie Wyzwanie" [Challenge for a Sapper]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (9): 26-28. ISSN 1505-6104.
  • Owidzki, Roman (november 2006b). "Tropem Archiwów SS" [On the Trail of SS Archives]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 8. ISSN 1505-6104.
  • Party 536. Underground Factories in Germany. Combined Intelligence Objectives Sub-Committee.{{cite book}}: CS1-vedligeholdelse: Bruger authors parameter (link)
  • Pilichowski, Czesław, red. (1979). Obozy Hitlerowskie na Ziemiach Polskich 1939-1945: Informator Encyklopedyczny [Nazi Concentration Camps in Poland 1939-1945: Encyclopedia] (polsk). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISBN 8301000651.
  • "Protocol Nr. 86". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 24. juni 1945. Hentet 4. januar 2015.
  • "Protocol Nr. 91". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 22. juni 1945. Hentet 4. januar 2015.
  • "Protocol Nr. 111". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 22. juni 1945. Hentet 7. december 2014.
  • "Protocol Nr. 282". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 1. juli 1945. Hentet 2. februar 2015.
  • "Protocol Nr. 1279". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 23. juli 1945. Hentet 4. januar 2015.
  • "Protocol Nr. 2137". DEGOB National Committee for Attending Deportees. 26. august 1945. Hentet 22. januar 2015.
  • Rzeczycki, Tomasz (oktober 2011a). "Powojenne Dzieje Książańskich Podziemi (cz.1)" [The Postwar Story of Underground in Książ (part 1)]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (10): 20-24. ISSN 1505-6104.
  • Rzeczycki, Tomasz (november 2011b). "Powojenne Dzieje Książańskich Podziemi (cz.2)" [The Postwar Story of Underground in Książ (part 2)]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 18-24. ISSN 1505-6104.
  • Seidler, Franz; Zeigert, Dieter (2004). Hitler's Secret Headquarters – The Führer's Wartime Bases, from the Invasion of France to the Berlin Bunker. London: Greenhill Books. ISBN 1-85367-622-5.
  • Short, Neil (2010). The Führer's Headquarters – Hitler’s Command Bunkers 1939–45. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84603-582-1.
  • Sienicka, Katarzyna; Zagożdżon, Paweł (2010). "Szczegółowe Zdjęcie Geologiczne Obiektu "Osówka" (Kompleks "Riese")" [A Detailed Geological Map of "Osówka" (Complex "Riese")]. Dzieje Górnictwa – Element Europejskiego Dziedzictwa Kultury (polsk). Politechnika Wrocławska (3): 415-430.
  • Speer, Albert (1970). Inside the Third Reich. New York: The Macmillan Company. ISBN 978-0-684-82949-4.
  • Stojak, Wojtek (november 2010). "Moje Trzy Grosze w Sprawie Gór Sowich" [My Two Cents on the Matter of the Owl Mountains]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (11): 8-11. ISSN 1505-6104.
  • "Tajemnice "Willi Erika" – Podczas II Wojny Światowej" [Mysteries of "Erika's Villa" – During World War II]. Pałac Jedlinka (polsk). Arkiveret fra originalen 4. marts 2016. Hentet 20. november 2014.
  • "Visiting". Discover the Secrets of Książ Castle. Hentet 17. oktober 2018.
  • Wrzesiński, Szymon (december 2014). "Co Ukryto, a Co Znaleziono na Zamku Książ?" [What Was Hidden and What Was Found in Książ Castle?]. Odkrywca (polsk). Konin: Instytut Badań Historycznych i Krajoznawczych (12): 17-20. ISSN 1505-6104.

Eksterne henvisninger

[redigér | rediger kildetekst]
Polens våbenskjoldSpire
Denne artikel om Polens historie er en spire som bør udbygges. Du er velkommen til at hjælpe Wikipedia ved at udvide den.
Historie
Hentet fra "https://da.wikipedia.org/w/index.php?title=Projekt_Riese&oldid=11738192"